تمایز سه شخص تثلیث

تثلیث در عهد جدید : تمایز سه شخص تثلیث

در فصل پیش دیدیم که بررسی مکاشفه خدا در زندگی مسیح و تفسیر الهامی آن در نوشته های رسولان او نشان می دهد که پدر ، پسر و روح القدس هر سه الوهیت دارند .بنابراین ، تا اینجا دو رکن از ارکان تثلیث مورد بررسی قرار گرفت . در این فصل به رکن سوم خواهیم پرداخت یعنی اینکه پدر ، پسر و روح در عین برخورداری از الوهیت ، نه یک شخص بلکه سه شخص متمایزند .

این نکته نزد بسیاری از مسیحیان ایرانی به درستی درک نشده است . بسیاری بر این تصورند که چون پدر ، پسر و روح ، هر سه خدا هستند و خدا نیز یکی است ، پس نتیجتا پدر ، پسر و روح ، شخص واحدند . این تصور نادرست ، درک بسیاری از کارها و سخنان مسیح را بس دشوار و حتی ناممکن ساخته است . زیرا چنانکه در این فصل خواهیم دید ، از کارها و سخنان مسیح کاملا آشکار است که او همان پدر یا همان روح القدس نیست .

در نتیجه ، برای رفع این تناقضات ظاهری ، به تفسیرهای بس عجیب و پیچیده از شخصیت و تعالیم مسیح توسل جسته می شود ، غافل از اینکه نه انجیل و نه مسیحیان هرگز اعتقاد نداشته اند که مسیح همان پدر یا همان روح القدس است . در این فصل خواهیم دید که تعلیم مسیح و رسولان او به روشنی نشان می دهد که پدر ، پسر و روح در عین برخورداری از الوهیت واحد ، نه یک شخص ، بلکه سه شخص متمایزند .

تمایز پسر از پدر

بحث خود را با تمایز پسر از پدر آغاز می کنیم که پایه و اساس تمایز و شخص دیگر نیز هست .

سخنان عیسی درباره پدر

عیسی به طور کلی از پدر به عنوان شخصی غیر از خود سخن میگوید . این طبیعی ترین تعبیر از سخنان عیسی است. اگر کسی با پیش فرض نادرست به سراغ اناجیل نرود ، و در خواندن آنها معنی طبیعی متن را در نظر بگیرد ، محال است به این نتیجه برسد که عیسی و پدر یک شخص اند . با وجود همه شواهد و قرائن دال بر الوهیت عیسی ،از شیوه سخن گفتن و رفتار او در مورد پدر کاملا آشکار است که او ادعای آن ندارد که خود پدر است.

تمایز سه شخص تثلیث

او همیشه از ” پدر ” و ” خدا ” به عنوان سوم شخص سخن می گوید . او خود را نه خود خدا بلکه پسر او می خواند ، و از خدا همیشه به عنوان پدر خود سخن می گوید . برای نمونه ، نگاهی کوتاه به تعالیم عیسی در انجیل متی می افکنیم . عیسی بارها در گفتار خود به شاگردان ، خدا را پدر شما که در آسمان است » ( ۴۵ : ۵ ؛ ۱۰۶ ؛ ۱۱ : ۷ ؛ ۱۴:۱۸ ) و با « پدر آسمانی شما » ( ۴۸ : ۵ ، ۱۴۰۶ ، ۲۶ ، ۳۲ ) می خواند و به آنها می آموزد در دعا خدا را « ای پدر ما که در آسمانی » خطاب کنند ( ۹۶ ) .

روشن است که مقصود او از ” پدر ” در این آیات ، خود او نیست که با آنها بر زمین به سر می برد . مؤید این حقیقت قسمتهایی است که او در آنها به طرز مشابهی خدا را « پدر من که در آسمان است » ( منی ۲۱۰۷ ؛ ۱۰ : ۱۸ : ۱۷ : ۱۶ ، ۱۹ ) و حتی « پدر آسمانی من ( ۳۵:۱۸ ) می خواند .  عیسی در جای دیگر ، در پاسخ به درخواست مادر پسران بدی می گوید : « نشستن بر جانب راست و چپ من در اختیار من نیست تا آن را به کسی ببخشم . این جایگاه از آن کسانی است که پدرم برای ایشان فراهم کرده است ، ( ۲۰ ۲۳۰ ) . و بالاخره درباره زمان ظهور خود می گوید :

تمایز سه شخص تثلیث

هیچ کس آن روز و ساعت را نمی داند جز پدر ؛ حتی فرشتگان آسمان و پسر نیز از آن آگاه نیستند » ( ۳۶:۲۴ ) . از این دو قسمت ، کاملا آشکار است که او بین خود و پدر تمایز قائل می شود . او اختیار ندارد ، ولی پدر دارد ؛ او آگاه نیست ، ولی پدر هست .

دعاهای عیسی به پدر

عیسی نه تنها از پدر به صورت سوم شخص سخن می گوید ، بلکه او را به عنوان دوم شخص مخاطب قرار می دهد و به او دعا می کند . لوقا می گوید : « عیسی اغلب به جاهای دورافتاده می رفت و در تنهایی دعا می کرده ( ۱۶ : ۵ ) .

اناجیل بارها به دعای عیسی اشاره کرده اند . عیسی واقعا مرد دعا و مصاحبت با خدا بود . او به طور خاص در موارد زیر در حال دعا توصیف شده است : به هنگام تعمیدش در آب ( لوقا ۲۱ : ۳ ) ، پیش از انتخاب دوازده شاگرد ( لوقا ۱۲۰۶ ) ، پس از نان دادن به پنج هزار تن ( متی ۲۳:۱۴ ) ، پیش از تعلیم دعای ربانی به شاگردان ( لوقا ۱:۱۱ ) ، پس از بازگشت شاگردان از سفر بشارتی ( لوقا ۲۱:۱۰ ) ، پیش از سخن گفتن با شاگردان درباره مرگ خود ( لوقا ۱۸ : ۹ ) ، هنگام دگرگونی سیمایش بر کوه ( لوقا ۲۸ : ۹ ) ، هنگام شام آخر ( یوحنا ۱۷ ) ، در باغ جنسیمانی لوقا ۴۱۰۲۲ ) و حتی بر صلیب ( لوقا ۳۴:۲۳ ، ۴۶ ؛ منی ۴۶:۲۷ ) .

چنانکه پیشتر دیدیم ، عیسی در دعاهایش ، خدا را ” بابا ” می خواند . در این دعاها ، پین عیسی و پدر همان نوع رابطه ای برقرار بود که مارتین بوبر ، فیلسوف یهودی ، آن را رابطه ” من و تو ” می خواند ، رابطه ای که میان دو شخص متمایز برقرار می شود .

تمایز سه شخص تثلیث

تنها با نوعی تر دستی در تفسیر این قسمتها و انحراف از معنی طبیعی و روشن متن می توان عیسی و پدر را شخص واحد تلقی کرد . اساسا مهمترین وجه مشخصه زندگی عیسی همین رابطه صمیمانه او با خدایی بود که او را ” بابا ” صدا می زد . درست همان جا که الوهیت عیسی پیش از همه آشکار می شود ، تمایز او از پدر نیز آشکار تر از همیشه است . این یکی از مهمترین حقایق مکاشفه خدا در مسیح است .

الوهینی که در عیسی به ظهور می رسد اساسا الوهیتی در رابطه متقابل با خدای پدر است . بدون وجود این تمایز شخصی میان عیسی و پدر ، رابطه صمیمانه او با خدا معنای خود را از دست می دهد .

به واقع در برخی دعاهای عیسی تمایز او از پدر به شدید ترین شکلی آشکار می شود تا جایی که او نه تنها در تمایز از پدر ، بلکه تا حدی در برابر پدر قرار می گیرد . یکی از این موارد تکان دهنده ، دعای او در باغ جنسیمانی است . او در یکی از سخت ترین ساعات زندگی خود ، در حالی که پریشان و مضطرب است ، سه بار دعا می کند : « ابا، پدر ، همه چیز برای تو ممکن است . این جام را از من دور کن ، اما نه به خواست من بلکه به اراده تو ( مرقس ۳۶:۱۴ ) .

اینجا خواست عیسی در برابر خواست پدر قرار دارد . اینجا ما با دو خواست و در نتیجه با دو شخص روبه رویم . تمایز عیسی از پدر ، به شکلی حادتر از جتسیمانی ، در فریاد تکان دهنده عیسی بر صلیب نمایان است . او فریاد سر می دهد : « خدای من ، خدای من چرا مرا واگذاشتی ؟ » ( ۳۴:۱۵ ) .

مولتمان ، با کلماتی که زیر بار سنگین معنای عمیق این لحظات تاریک ولی نجاتبخش خم شده اند ، در توصیف آنچه میان پدر و پسر روی داد ، می گوید اینجا « خدا را در برابر خدا » می بینیم ! صرف نظر از میزان دقت الاهیاتی بیان مولتمان ، آنچه باید گفت این است که طبیعی ترین تعبیر از رابطه عیسی با خدا ، بویژه چنانکه د دعاهای او آشکار گشته ، این است که او شخصی متمایز از پدر است .

رساله به عبرانیان با توصیف تکان دهنده ای که از دعاهای عیسی بر زمین به دست می دهد ، این تمایز را به روشن ترین شکل آشکار می کند : « او ( عیسی ) در ایام زندگی خود بر زمین ، با فریادهای بلند و اشکها به درگاه او که قادر به رهانیدنش از مرگ بود ، دعا و استغاثه کرد و به خاطر تسلیمش خدا مستجاب شده ( ۷ : ۵ ) . عیسی و پدر بی شک دو شخص متمایزند .

برگرفته از کتاب تثلیث

نویسنده : دکتر مهرداد فاتحی

مفهوم صلیب عیسی مسیح چیست؟